მთავარი
კატეგორია
TV ლაივი მენიუ
Loading data...

ავანსის დღგ-თი დაბეგვრის მოდელი

5a7c24e3cf7e4
პაატა შურღაია
08.02.18 14:17
8114
ბოლო პერიოდში საუბრები ავანსის დღგ-თი დაბეგვრის მოდელთან დაკავშირებით აქტუალურია. გამოთქმული მოსაზრებები დაინტერესებულ მხარეებს შორის უმეტესად განსხვავდება. კერძოდ, ბიზნესის სექტორის ნაწილი საუბრობს აღნიშნული რეგულაციის ნეგატიურ ეფექტებზე, შემოსავლების სამსახური აპელირებს ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულების შესრულებაზე, ხოლო ექსპერტები კი მიუთითებენ დაბეგვრის მოდელის ტექნიკურ და შინაარსობრივ შეუსაბამოებებზე.

ზოგადი ინფორმაციისთვის ავღნიშნავ, რომ დამატებული ღირებულების გადასახადის დაბადება უკავშირდება გერმანელ ბიზნესმენს - ვერნერ ვან სიმენს, თუმცა სახელმწიფოებრივ დონეზე მისი პირველი გამოყენება და დანერგვა განხორციელდა საფრანგეთში. არსებობს დღგ-ის ცნების განსხვავებული მეთოდები, ასევე ბევრ ქვეყანაში ის ცნობილია და მოიხსენიება, როგორც ბრუნვის გადასახადი (Turnover tax), გაყიდვების გადასახადი (Sales tax) და ა.შ. რაც შეეხება ქართულ საგადასახადო სისტემას, ის სრულად დაფუძნებულია გერმანულ მოდელზე, შესაბამისად დღგ-ს არსი ევროპაში მოქმედი მოდელებისგან დიდად არ განსხვავდება და ის წარმოადგენს ე.წ. ჩათვლის მეთოდზე დაფუძნებულ გადასახადს.

მოგეხსენებათ, დღგ წარმოადგენს არაპირდაპირ გადასახადს, რაც გულისხმობს იმას, რომ გადასახადის ტვირთი სრულად ეკისრება საქონლის ან/და მომსახურების საბოლოო მომხმარებელს, ხოლო გადასახადის ადმინისტრირებას (ბიუჯეტში გადასახადის შეტანას) ახორციელებს საქონლისა ან/და მომსახურების მიმწოდებელი იგივე გამყიდველი. სახელმწიფო ბიუჯეტის შევსების კუთხით დამატებული ღირებულების გადასახადი ითვლება ყველაზე მნიშვნელოვან გადასახადად, მაგალითისთვის: დღგ-ს წილი 2017 წლის საქართველოს სახელმწიფო ბიუჯეტის მთლიან შემოსავლებში შეადგენს 41%-ს.

2017 წლის პირველი იანვრიდან, კანონმდებლობაში განხორციელებული ცვლილებებით გაიზარდა დღგ-ის გავლენის მასშტაბები და შედეგად დასაბეგრი ოპერაციების სახეებს შეემატა საქონლის/მომსახურების საკომპენსაციო თანხის ავანსის გადახდა. ავანსის ოპერაცია წარმოადგენს დაბეგვრის ობიექტს თუ კმაყოფილდება და სახეზეა ფინანსთა მინისტრის 996 ბრძანებით (გადასახადების ადმინისტრირების შესახებ) გათვალისწინებული ოთხი ძირითადი პირობა.

ა) განსაზღვრულია მისაწოდებელი საქონელი / გასაწევი მომსახურება
ბ) განსაზღვრულია მისაწოდებელი საქონელის / გასაწევი მომსახურების რაოდენობა / მოცულობა
გ) განსაზღვრულია მისაწოდებელი საქონელის / გასაწევი მომსახურების ღირებულება
გ) განსაზღვრულია მისაწოდებელი საქონელი / გასაწევი მომსახურება წარმოადგენს დღგ-ით დასაბეგრ თუ გათავისუფლებულ ოპერაციას

ბიზნესისთვის არ წარმოადგენს სირთულეს მოახდინოს ოპერაციების ‘სქრინინგი’ ზემოთ აღწერილი კრიტერიუმებით, თუმცა აქ შეიძლება მოექცეს ისეთი ტრანზაქციები, სადაც ავანსად თანხის გადახდა და საქონლის/მომსახურების მიწოდებას შორის სხვაობა არის დროის მცირე მონაკვეთი, მაგალითად დღგ-ს საანგარიშო პერიოდი (ანუ თვე). უფრო მეტიც, პრაქტიკაში ხშირია შემთხვევა, როდესაც კომპენსაციის გადახდის ვალდებულება არსებითან წინ უსწრებს (რამდენიმე თვე) საქონლის/მომსახურების მიწოდებას შესაბამისად, გადასახადის გადამხდელს უწევს ოპერაციების ადმინისტრირების გრძელი ფაზების გავლა. საბოლოო ჯამში კი გაუმართავი სისტემიდან გამომდინარე, პროცესები სრულდება შემოსავლების სამსახურში გადასახადის გადამხდელების მიერ წარდგენილი ახსნა-განმარტებებით თუ სხვადასხვა განცხადებებით.
აღსანიშნავია, რომ ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმებით მართლაც გვეკისრება საგადასახადო საკანონმდებლო ბაზის მოწესრიგება და რიგი ცვლილებების გატარება, თუმცა ეს არ გულისხმობს იმას, რომ დაბრუნდეს მახინჯი პრაქტიკა და ფორსირებულად განხორციელდეს სამართლებრივი აქტების მიღება და იმპლემენტაცია. ამაზე მეტყველებს არსებული კანონის შეუსაბამობა ევროპის საბჭოს დირექტივასთან და მის განმარტებით ბარათთან. კერძოდ, გრძელვადიანი სახელშეკრულებო ურთიერთობების ფარგლებში, როდესაც კომპენსაციის გადახდა წინ უსწრებს საქონლის მიწოდებას/მომსახურების გაწევას ნადვილად არსებობს საფუძვლიანი ეჭვი ბიუჯეტის დანაკარგების, ვინაიდან გადასახადის გადამხდელს უჭირს ავანსად მიღებული გადასადის თანხის ბიუჯეტისთვის დაბრუნება. გამომდინარე აქედან, გაუგებარია ბიზნესის იმ ნაწილის განცხადებები და არგუმენტები, რომლებიც არიან დეველოპერული, სამშენებლო თუ სხვა მსგავსი საქმიანობას განმახორციელებელი პირები. ამავე დროს, ფინანსთა სამინისტროს მხრიდან უნდა მოხდეს კანონპროექტის ინიცირება ცვლილებების კუთხით და დღგ-ს მიზნებისთვის დაზუსტდეს - გაიმიჯნოს მოკლევადიანი და გრძელვადიანი პერიოდები, ხოლო ამ უკანასკნელზე განხორციელდეს ბმა ავანსის ოპერაციის დღგ-თ დაბეგვრის კუთხით. აღნიშნული მოდელი მუშაობს ევროპის რამდენიმე ქვეყანაში და მნიშვნელოვანია მათი პრაქტიკის გაზიარება.

ვიმედოვნებ, რომ გადაიდგმება შესაბამისი ნაბიჯები და მოხდება აღნიშნულ საკითხზე კონსესუსი.